Les chansons kabyles anciennes qui font partie du patrimoine 

Les chansons kabyles anciennes qui font partie du patrimoine 

Peut-être vous surprenez-vous parfois à fredonner la mélodie d’une de ces chansons kabyles anciennes, sans pouvoir en restituer les paroles, perdues dans les méandres du temps. Ravivons ensemble quelques-unes de ces pépites qui font partie de notre patrimoine culturel !

1. « Ah a belyaẓiṭ » de Abdelwahab Abdjaoui & Cheikh Sadek Abdjaoui

Un chef-d’œuvre du genre fable parodique, interprété par Abdelwahab Abdjaoui en duo avec un autre maître du chaâbi kabyle, Cheikh Sadek Abdjaoui.

Composée en 1946, cette chanson a connu un succès fulgurant grâce à sa mélodie savoureuse et son texte raffiné. Les deux chanteurs y interprètent avec humour l’histoire du « coq et du loup », un conte inspiré du terroir kabyle et digne des fables de Jean de La Fontaine.

Ah ah a belyaẓiṭ

Ah ah a belyaẓiṭ, anda tensiḍ iḍelli 

Ah a Mḥend uccen, nsiɣ deg usqif, aqebli

Ah ah, ma yella weḥd-k, ad nemsaεaf d lεali

Ah ruḥ ma ad truḥeḍ, yella uqjun d usluggi

Ah ah a belyaẓiṭ, ḥemmleɣ-k rniɣ iman-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, anda ara tenseḍ leεca 

Ah a Mḥend uccen, waqila deg uxxam n dadda 

Ah ah ah bɣiɣ ad k-wanseɣ, xaqeɣ fell-ak, labudda 

Ah arwaḥ ma tebɣiṭ, taqjunt-is am tsedda

Ah ah a belyaẓiṭ, ḥemmleɣ-k rniɣ iman-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, anda tεewwleṭ akkayi 

Ah a Mḥend uccen, ɣer lḥiǧ ma yebɣa Rebbi

Ah ah ma nruḥ d yiṭ, ad nemsaεaf a wlidi

Ah yya ma ad tedduḍ, yella uqjun d imrebbi

Ah ah a belyaẓiṭ, ḥemmleɣ-k rniɣ iman-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, aṭer-d ɣur-i ad nemsalam

Ah a Mḥend uccen, d leεca yeɣli-d ṭṭlam

Ah ah ah ur ttaggad, sejbu-d di ṭṭaq n uxxam

Ah ruḥ ma ad truḥeḍ, iqjan d arraw n leḥram

Ah ah belyaẓiṭ, lukan ad k-ṭṭfen yifassen-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, ɣer ssuq ad nemsaεaf

Ah a Mḥend uccen, uggadeɣ dadda ur ɣ-yettaf

Ah ah ur ttaggad, ad naɣ d ubrid usefsaf

Ah ruḥ ma ad truḥeḍ, aqjun atan yesseglaf

Ah ah a belyaẓiṭ, ḥemmleɣ-k rniɣ iman-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, yya ma ad tenseḍ ɣur-i

Ah a Mḥend uccen, ulamek la mačči weḥd-i

Ah ah rnu-d dadda-k, iṭ-a ɣur-i d aseεdi

Ah la mačči ɣef dadda, llan yiqjan-is did-i

Ah ah a belyaẓiṭ, ḥemmleɣ-k rniɣ iman-iw

Ah ah a belyaẓiṭ, ɣef wudem-ik iban lxir

Ah a Mḥend uccen, εelmeɣ ul-iw d lxabir

Ah ah nekni d leḥbab, nettussayal akked lxir

Ah lukan tufiḍ, ur teǧǧiḍ rriḥa n ṭṭir

Ah ah a belyaẓiṭ, lukan ad k-ṭṭeffen ifassen-iw

Ahya mmi-s n leḥram … hi hi hi…

Lire Aussi : Les chanteurs kabyles les plus connus dans le monde

2. « A win yellan d lfahem » de Slimane Azem

Fidèle à son style, Slimane Azem nous offre un véritable bijou musical avec cette chanson. Évoquant les aléas de la vie quotidienne avec une touche philosophique, elle apporte un baume au cœur et à l’âme kabyles.

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

S-fehm iy-id a lfahem
Amek armi ɛewjen lumuṛ
Win ẓṛan madden y-iḍlem
Amek arm-a cehden s-zuṛ
Win i-ɣuebṛen y-isusem
Acuɣeṛ anga idda d-lmeḥqquṛ

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Sfehm iyi-id s lemɛna
Fiḥel ma t-tebt-eḍ leḥṛuf
Amek lɛec tebna tninna
It i-zedɣen d-imiɛṛuf
Si muḥ w-mḥend akk id yenna
Si lamman id yekka lxuf

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Amek wa zehṛ-is y-ikker
Fiḥel ma y-ixdem s-lmul
d-acu ig xdem y-ifker
Meskin m-ig ɛebba s-ṭul
Ay temẓin y-ekrrez w-ezgger
Amek armi t-tiɛlef w-eɣyul

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Llum yellan ɣef w-uccen
Rant-idd ɣef u-yaziḍḍ
M-is d –ufansebba ar teččen
Qaṛṛen-as bezzaf ig ttɛggiḍ
neɣ ma usan-d i-nebg-awen
Ifra llqqec-is deg yiwen giḍḍ

Awin yellan d-lfahem
Sfahm iy-id amek akka
D-acu d sebba iniɣem
Mi tezdeɣ degs twekka
S u-fella y-ecbeḥ y-eṛqem
D-axxel mi t-ldi-ɣ yerka

Lire Aussi : Cherif Hamani : Biographie, âge, origine, discographie

3. « A yemma ɛzizen ur tettru » de Farid Ali

Ce tube poignant a fait couler beaucoup de larmes d’émotion et de joie. Il s’agit d’un message d’un combattant kabyle courageux à sa mère, prêt à tout pour la liberté, quitte à mourir. La mélodie de cette chanson a même été reprise par Matoub Lounes.

A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
S-elɛezza ahder arnu d jundi aqli ɛusseɣ
Deg adrar ttnaḍaḥeɣ

Ur s-qqar mmi yenṭer ur hellek deg ul inem
Ur s-qqar mmi yenṭer ur hellek deg ul inem
I usemmiḍ aqlaɣ nesbeṛ wala afransis bu elhem
Ma nedder elbahǧa ar tt-nẓer ma nesteched Allah yerḥam
Ma nedder elbahǧa ar tt-nẓer ma nemmut Allah yerḥam

A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
S-elɛezza ahder arnu d jundi aqli ɛusseɣ
Deg adrar ttḥarabeɣ

Ma muteɣ yax d afeḥli del Ǧenat ar d att-kecmeɣ
Ma muteɣ yax d afeḥli del Ǧenat ar d att-kecmeɣ
Lmalekat tseɣret fell-i d udem n Ṛssul at zṛeɣ
A leḥbab ur ttrut fell-i ɣef Lzzayer ruḥ-iw sebleɣ
A leḥbab ur ttrut fell-i ɣef Lzzayer ruḥ-iw sebleɣ

A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
S-elɛezza ahder arnu d jundi aqli ɛusseɣ
Deg aɛdaw la ttḥarabeɣ

Am ass-a ar d-uɣaleɣ xas freḥ zhu lxaṭer-im
Am ass-a ar d-uɣaleɣ xas freḥ zhu lxaṭer-im
Di lḥara akem-id afeɣ ad qimeɣ ɣef idisan-im
D ttarix ar d-am-d mleɣ ɣef agi fɣen arraw-im
D ttarix ar d-am-d mleɣ ɣef agi muten arraw-im

A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
A yemma ɛzizen ur ttru ma d ttaṛ am t-id rreɣ
S-elɛezza ahder arnu deg adrar aqli ɛusseɣ
Deg aɛdaw la ttḥarabeɣ

Lire Aussi : Oulahlou : Biographie, âge, parcours, discographie

4. « D rray-iw » de Hnifa

Hnifa est l’une des premières femmes à avoir utilisé la chanson pour dénoncer la condition féminine de son époque. Cette chanson, reprise par de nombreux chanteurs, est un vibrant plaidoyer pour l’émancipation des femmes.

D eṛṛay-iw i t-ixedmen d eṛṛay-iw
Macci d nekk macci d medden d eṛṛay-iw (bis)

Asmi d-yussa eẓẓheṛ-iw nekk yufa-yid di lexla
Lxalat meggrent irden nekk la meggreγ taẓudla
Asmi d-yussa eẓẓheṛ-iw nekk yufa-yid di lexla
Lxalat meggrent irden nekk la meggreγ taẓudla
Yessetma wagi d eẓẓheṛ Yerna-yas eṛṛay yexla (bis)
D eṛṛay-iw i t-ixedmen d eṛṛay-iw
Macci d nekk macci d medden d eṛṛay-iw (bis)

Asmi d-yussa eẓẓheṛ-iw nekk yufa-yid di tegzirt
Lxalat meggrent irden nekk la meggreγ tamezirt
Asmi d-yussa eẓẓheṛ-iw nekk yufa-yid di tegzirt
Lxalat ẓẓadent irden nekk la meggreγ tamezirt
Yessetma tid eεzizen ay gura-tid af tenyirt (bis)

D eṛṛay-iw i t-ixedmen d eṛṛay-iw
Macci d nekk macci d medden d eṛṛay-iw (bis)

A yessetma lukan d anεam a taruγ di tebṛatin
Yessetma lukan d lmaεna ar neffeγ ar medden ar nissin
A yessetma lukan d anεam a taruγ di tebṛatin
Yessetma lukan d lmaεna ar neffeγ ar medden ar nissin
A yessetma wagi d eẓẓheṛ ay gura di tgunziwin (bis)

D eṛṛay-iw i t-ixedmen d eṛṛay-iw
Macci d nekk macci d medden d eṛṛay-iw (bis)

Lire Aussi : Groupe Amzik : Biographie, parcours, discographie …

5. « Sliɣ i yemma » de Cherif Kheddam

Dès les premières notes, cette chanson nous plonge dans la misère vécue par les Kabyles durant l’occupation et la guerre française. Cherif Kheddam a voulu en faire un témoignage historique des épreuves endurées par la Kabylie.

Acḥal d abrid i sliɣ
I yemma tenna-d annaɣ
A mmi ur tesɛiḍ ay cciɣ
Deg yidmaren ad k-t-id-fkeɣ
Ula d akerfa ur t-ṛwiɣ
Amek ara k-id-ssmeɣreɣ

Sliɣ i yemma tenna
A mmi ifadden kkawen
Mačči s weclim d ukerfa
I yes i gemmun yirgazen

Ulac di tarbut tekfa
Ad nɛenni ad nerǧu yiwen

Acḥal d abrid i sliɣ
I yemma tenna-d annaɣ
A mmi ur tesɛiḍ ay cciɣ
Deg idmaren ad k-t-id-fkeɣ
Ula d akerfa ur t-ṛwiɣ
Amek ara k-id-ssmeɣreɣ

Cfiɣ yiwen n wass di ccetwa
Nella nezzi-d i lkanun
Nettawi-d timucuha
Akken laẓ medden ad t-ttun

Nessa agertil ɣer lqaɛa
Uḍan ugin ad kfun

Acḥal d abrid ay sliɣ
I yemma tenna-d annaɣ
A mmi ur tesɛiḍ ay cciɣ
Deg idmaren a k-t-id-fkeɣ
Ula d akerfa ur t-ṛwiɣ
Amek ara k-id-ssmeɣreɣ

Tura kra din ur as-necfi
Nerna-ten ɣer wayen iɛeddan
Nuɣal nbeddel tikli
Nettu wid leɛmeṛ ṛwan

Imi ddunnit tettezzi
I uzekka anwa i yeẓran?

Acḥal d abrid i sliɣ
I yemma tenna-d annaɣ
A mmi ur tesɛiḍ ay cciɣ
Deg idmaren a k-t-id-fkeɣ
Ula d akerfa ur t-ṛwiɣ
Amek ara k-id-ssmeɣreɣ

Lire Aussi : Lani Rabah : biographie, origine, âge, carrière

Sources :

Laisser un commentaire

Votre adresse e-mail ne sera pas publiée. Les champs obligatoires sont indiqués avec *